ریشه های دندان انتهای باریک و پایینی دندان ها هستند که تا استخوان فک امتداد می یابند و برای دندان ها حمایت و ثبات می کنند. آنها از عاج، یک بافت سخت و کلسیفیه تشکیل شده اند و توسط لایه ای از سیمان، یک بافت دندانی تخصصی که دندان را به استخوان اطراف متصل می کند، پوشیده شده اند.ریشه دندان، به عنوان قسمتی از ساختار دندان، ممکن است با پوشش لمینت سرامیکی تقویت شود.برای استفاده از لمینت سرامیکی، باید حتما به بهترین متخصص لمینت سرامیکی مراجعه کنید.

هر دندان در دهان انسان بسته به نوع دندان معمولاً یک تا سه ریشه دارد. به عنوان مثال، دندان‌های آسیاب، که دندان‌های بزرگ پشت دهان هستند که برای ساییدن و جویدن استفاده می‌شوند، معمولاً دو تا سه ریشه دارند، در حالی که دندان‌های جلویی مانند دندان‌های ثنایا و نیش معمولاً فقط یک ریشه دارند.

ریشه دندان حاوی شبکه ای از رگ های خونی و اعصاب کوچک است که تغذیه و حس دندان را تامین می کند. این ساختارها به عنوان پالپ شناخته می شوند و از تاج دندان به پایین از طریق کانال های ریشه تا نوک ریشه گسترش می یابند. در دندان های سالم، پالپ توسط لایه های سخت خارجی دندان محافظت می شود، اما زمانی که دندان آسیب دیده یا عفونی شود، پالپ در معرض عفونت قرار می گیرد و آسیب پذیر می شود.

در برخی موارد، ریشه دندان ممکن است آسیب دیده یا عفونی شود و منجر به درد، تورم و سایر عوارض شود. این می تواند در نتیجه پوسیدگی دندان، بیماری لثه، تروما یا عوامل دیگر رخ دهد. متخصص بیماری‌ لثه با استفاده از مجموعه‌ای از فنون تشخیصی و درمانی، این بیماری را شناسایی و درمان می‌کنند. در صورتی که بیماری به مرحله پیشرفته‌ای رسیده باشد، ممکن است نیاز به جراحی داشته باشد. اگر ریشه دندان آسیب دیده یا عفونی شده باشد، ممکن است درمان ریشه برای برداشتن بافت آسیب دیده یا عفونی و بازیابی سلامت و عملکرد دندان ضروری باشد.

درمان ريشه دندان (Root Canal Therapy) چيست؟

براي پاسخ به اين سوال لازم است ابتدا ساختمان دندان تشريح گردد. دندان شامل تاج و ريشه مي باشد. ريشه دندان در داخل استخوان آلوئل (استخوان فك) قرار دارد و تاج دندان در محيط دهان قابل مشاهده است. معمولاً طول ريشه حدود 2 برابر طول تاج مي‌باشد؛ در دهان هر فرد دندانهای مختلفی وجود دارد. دندانها از نظر فرم و شكل با هم تفاوت دارند كه بسته به نوع آنها ممكن است داراي يك،دو يا سه ريشه باشند. در داخل هر ريشه حداقل يك مجرا وجود دارد كه به آن Root canal می گويند. در داخل مجرای ريشه پالپ دندان (Dental pulp) وجوددارد كه در اصطلاح عموم به آن عصب مي‌گويند. پالپ دندان علاوه بر عصب داراي عروق و بافت زمينه‌اي و سلول مي‌باشد. در صورت ورود عفونت به پالپ دندان لازم است درمان Root canal انجام شود. لازم به ذكر است كه پالپ دندان علاوه بر ريشه در تاج نيز وجود دارد؛ به عبارت ديگر در داخل تاج دندان محفظه يا اتاقكي وجود دارد كه محل قرارگيري پالپ مي‌باشد. خارج كردن پالپ دندان از داخل تاج و ريشه، آماده سازي كانال ريشه شامل تميز كردن و شكل دادن با وسايل و دستگاههاي خاص و پر كردن كانال با مواد مخصوص را درمان ريشه يا Root canal therapy می گويند.

• درمان ریشه دندان یا عصب کشی، یک روش درمانی است که در مواقعی که عصب دندان توسط عفونت، التهاب، یا آسیب شدید متضرر شده است، انجام می‌شود. این روش به عنوان یک راه حل آخرین درمانی است که برای نجات دندان از استخوانی توسط متخصص درمان ریشه پیشنهاد میشود.

  در این روش، پس از ایجاد یک دسترسی به داخل دندان تا به ریشه‌ها، عصب دندان و بافت‌های آلترناتیو ریشه به دقت پاکسازی و تمیز می‌شوند. سپس فضای داخل دندان پر شده تا دندان بتواند کارایی خود را بازیابد و بتواند در دهان باقی بماند.

  ریشه دندان یا عصب کشی، عموماً با انجام تحت تاثیر مواد بی حسی مخدر انجام می‌شود تا بیمار از درد و عدم راحتی در طول روند درمانی محافظت شود. این روش اغلب به عنوان یک راه حل موثر در نجات دندان‌هایی که در معرض خطر نیاز به جذب شدن هستند مورد استفاده قرار می‌گیرد و می‌تواند دندان‌ های طبیعی را در دهان افراد حفظ کند.

• سیاه شدن لثه: سیاه شدن لثه ممکن است به دلیل تجمع مواد رنگ دهنده در داخل لثه باشد، مانند دود سیگار، مصرف قهوه و چای و یا به دلیل برخی بیماری‌هایی که علائم آن‌ها شامل تغییر رنگ لثه همراه با خونریزی می‌باشد، مانند لوپوس و هپاتیت.
• عقب رفتن لثه: عقب رفتن لثه یا “چسبیدگی لثه”، یک بیماری پایه دندان است که در آن لثه از دندان عقب می‌رود و فاصله بین دندان و لثه افزایش می‌یابد. دلیل اصلی بیماری عقب رفتن لثه، تجمع پلاک و باکتری ها در لبه دندان و لثه است. اگر پلاک و باکتری‌ها به مدت طولانی در لبه دندان و لثه بمانند، ترک‌هایی در لثه شکل می‌گیرد که باعث عفونت و التهاب در لثه می‌شود. این التهاب باعث تخریب بافت‌های لثه می‌شود و در نهایت، لثه از دندان عقب می‌رود. عوامل دیگری نیز ممکن است در بروز عقب رفتن لثه نقش داشته باشند، مانند سابقه خانوادگی، سیگار کشیدن، بیماری‌های پیشرفته عروقی، دیابت، استفاده از برخی داروها، تغذیه نامناسب و افزایش سن. علاوه بر این، برخی عوامل مانند درمان‌های ارتودنسی نامناسب، ممکن است نقشی در بروز بیماری عقب رفتن لثه داشته باشند. متخصص ریشه دندان، درمان‌هایی را برای بیمارانی که دندان‌هایشان دچار عفونت ریشه هستند، ارائه می‌دهد.
• عفونت لثه: عفونت لثه یا پریودنتیت، یک بیماری التهابی است که باعث تخریب بافت‌های پایه دندان و لثه می‌شود. این بیماری معمولاً به دلیل تجمع پلاک باکتریایی روی دندان‌ها و لثه‌ها بروز می‌کند. علائم عفونت لثه شامل خونریزی لثه، پوچ شدن و قرمز شدن لثه، بوی بد دهان، درد و تورم لثه، لثه‌هایی که از دندان ها فاصله گرفته‌اند، لثه‌هایی که از روی دندان‌ها جدا شده‌اند و دندان‌های لرزاننده می‌باشد. اگر عفونت لثه درمان نشود، می‌تواند منجر به بیماری جدی تری به نام پریودنتال شود. بهترین متخصص پروتز دندان، با تجربه و دانش کافی در طراحی و ساخت پروتزهای دندانی با کیفیت و ظاهر طبیعی است. در این بیماری، بافت‌های پایه دندان و لثه تخریب و از بین می‌روند که می‌تواند باعث فقدان دندان شود.
• سفید شدن لثه: سفید شدن لثه یکی از مسائلی است که به ندرت در دندانپزشکی اتفاق می افتد. در صورتی که لثه سفید شده باشد، باید به دنبال دلیل آن باشیم. یکی از دلایل احتمالی سفید شدن لثه، تجمع پلاک و باکتری ها در داخل لثه است که می‌تواند منجر به التهاب و تورم لثه شود. این شرایط ممکن است باعث تغییر رنگ لثه به سفید شده باشد. علاوه بر این، برخی از بیماری‌های دیگر مانند لوپوس، بیماری‌های سیستمیک، بیماری‌های پوستی و برخی عفونت‌ها مانند کندیدومای لثه می‌تواند به سفید شدن لثه منجر شود. همچنین، استفاده از برخی از داروها مانند داروهای ضد انعقاد، داروهای ضد تشنج و داروهای ضد عفونی می‌تواند نیز به سفید شدن لثه منجر شود. به هر حال، برای تشخیص دقیق و درمان مناسب، بهتر است به یک دندانپزشک خوب مراجعه کرده و مشاوره و درمان لازم را دریافت کنید.
• بیماری لوکوپلاکیا: لوکوپلاکیا یک بیماری پوستی است که در آن بافت‌های پوستی به شکل صاف و یکنواخت خشک و سفید رنگ شده‌اند. این بیماری بیشتر در نواحی دهانی و دندانی مشاهده می‌شود. در برخی موارد نیز ممکن است در لثه نیز دیده شود. علت لوکوپلاکیا به طور کامل مشخص نشده است، اما بسیاری از پژوهشگران معتقدند که عواملی مانند عفونت‌های قارچی، استفاده از برخی داروها، عوامل ژنتیکی، کمبود ویتامین‌ها و مواد معدنی مانند روی و سلنیوم، اختلالات ایمنی و تنش‌های روحی ممکن است نقشی در بروز لوکوپلاکیا در لثه داشته باشند. دکتری که متخصص لمینت دندان است، می‌تواند با استفاده از این تکنیک متخصصانه، به شما کمک کند تا دندان‌هایی رویایی و زیبا داشته باشید.

علایم لوکوپلاکیا در لثه شامل تشکیل لکه‌های سفید رنگ و خشک بر روی بافت‌های لثه می‌شود. در برخی موارد، این لکه‌ها می‌توانند به طور شدیدتری شکل گرفته و بافت‌های لثه را پوک و شکسته نمایند. برای تشخیص و درمان لوکوپلاکیا در لثه، بهتر است به دندانپزشک یا پوست‌پزشک مراجعه کنید.

• بریس های سرامیکی: براکت‌های سرامیکی شبیه براکت‌های فلزی هستند، اما براکت‌ها از مواد سرامیکی شفاف یا همرنگ دندان ساخته شده‌اند که باعث می‌شود کمتر دیده شوند. سیم های قوسی و لیگاتورها هنوز از فلز ساخته شده اند، اما می توانند برای مطابقت با رنگ براکت ها پوشش داده شوند.

بریس های سرامیکی مزایای متعددی نسبت به بریس های فلزی دارند. آنها کمتر قابل مشاهده هستند، و آنها را به گزینه ای محبوب برای بیمارانی تبدیل می کند که نگران ظاهر بریس های خود هستند. همچنین کمتر احتمال دارد که باعث تحریک گونه ها و لب ها شوند، زیرا براکت ها صاف تر و حجم کمتری نسبت به براکت های فلزی دارند. در نهایت، آنها همچنان قوی و بادوام هستند و آنها را به گزینه ای موثر برای درمان ارتودنسی تبدیل می کند.در روش ارتودنسی نامرئی با پلاک های شفاف از پلاک های نامرئی یا دستگاه های بسیار شفاف در جهت ردیف کردن دندان ها استفاده می شود. با این حال، بریس های سرامیکی دارای معایبی نیز هستند. آنها گرانتر از بریس های فلزی هستند و باعث می شود برخی از بیماران در دسترس آنها نباشند. علاوه بر این، آنها می توانند شکننده تر از بریس های فلزی باشند و ممکن است نیاز به تعمیرات مکرر داشته باشند. در نهایت، تمیز کردن آنها دشوارتر است، زیرا بیشتر مستعد لکه شدن و تغییر رنگ هستند.

• بریس های زبانی: براکت‌های لینگوال مشابه بریس‌های فلزی سنتی هستند، اما براکت‌ها به پشت یا سطح لینگوال دندان‌ها متصل می‌شوند و آنها را از جلو نامرئی می‌کند. سیم‌های قوسی و لیگاتورها هنوز از فلز ساخته شده‌اند و مانند بریس‌های سنتی از میان براکت‌ها عبور می‌کنند.

• بریس های لینگوال: مزایای متعددی نسبت به انواع دیگر بریس ها دارند. آنها از جلو نامرئی هستند و آنها را به گزینه ای محبوب برای بیمارانی تبدیل می کند که نگران ظاهر بریس های خود هستند. همچنین کمتر احتمال دارد که باعث تحریک گونه ها و لب ها شوند، زیرا براکت ها دور از بافت های نرم قرار گرفته اند. در نهایت، آنها همچنان قوی و بادوام هستند و آنها را به گزینه ای موثر برای درمان ارتودنسی تبدیل می کند.آنها نسبت به انواع دیگر بریس‌ها گران‌تر هستند و در نتیجه برای برخی از بیماران کمتر در دسترس هستند. علاوه بر این، همانطور که هستند، تمیز کردن آنها ممکن است دشوارتر باشد.

کانال ریشه یک روش دندانپزشکی است که شامل برداشتن بافت پالپ عفونی یا آسیب دیده از داخل سیستم کانال ریشه دندان است. سیستم کانال ریشه فضایی در داخل ریشه دندان است که شامل بافت عصبی، عروق خونی و بافت همبند است.

در طول عمل ریشه دندان،در کلینیک دندانپزشکی،دکتر دندانپزشک یا اندودنتیست دندان و ناحیه اطراف آن را با بی حسی موضعی بی حس می کند و سپس یک سوراخ کوچک در بالای دندان ایجاد می کند تا به سیستم ریشه دسترسی پیدا کند. سپس از ابزارهای کوچکی برای برداشتن بافت پالپ عفونی یا آسیب‌دیده از داخل کانال‌های ریشه استفاده می‌کنند و کانال‌ها را تمیز و شکل می‌دهند تا برای پر شدن آماده شوند.هنگامی که کانال ها تمیز و شکل داده شدند، دندانپزشک آنها را با یک ماده زیست سازگار به نام گوتاپرکا پر می کند و برای جلوگیری از عفونت بیشتر، دندان را با پر کردن یا روکش می بندد. در برخی موارد، دندانپزشک ممکن است آنتی بیوتیک ها را برای کمک به رفع عفونت باقیمانده تجویز کند.

عمل کانال ریشه معمولاً طی یک یا دو نوبت بسته به پیچیدگی مورد انجام می شود. پس از عمل، بیمار ممکن است کمی ناراحتی یا حساسیت را تجربه کند که می‌توان با مسکن‌های بدون نسخه کنترل کرد و باید ظرف چند روز از بین برود. با مراقبت مناسب، دندانی که کانال ریشه را پشت سر گذاشته است می تواند تا پایان عمر باقی بماند.

درمان ریشه و کشیدن عصب دو روش دندانپزشکی هستند که اغلب برای درمان عفونت دندان یا آسیب به عصب دندان استفاده می شوند.درمان ریشه دندان که به عنوان عصب کشی نیز شناخته می شود، شامل برداشتن بافت عصبی عفونی یا آسیب دیده از سیستم کانال ریشه دندان و جایگزینی آن با مواد پرکننده است. این روش برای حفظ دندان و جلوگیری از عفونت یا آسیب بیشتر به بافت های اطراف در نظر گرفته شده است.

از طرف دیگر، استخراج عصب شامل برداشتن کل بافت عصبی از دندان، از جمله پالپ و سیستم کانال ریشه است. این روش معمولاً برای مواردی است که دندان به شدت آسیب دیده یا عفونی شده است و نمی توان از طریق درمان ریشه آن را نجات داد. عصب کشی معمولاً با ترمیم دندان مانند بریج یا ایمپلنت دندان همراه می شود. لازم به ذکر است که قیمت ایمپلنت دندان نسبت به بریج یا دندان مصنوعی بالاتر است.

به طور خلاصه، تفاوت اصلی بین درمان ریشه و استخراج عصب در این است که درمان ریشه یک روش محافظه کارانه تر است که هدف آن نجات دندان طبیعی است، در حالی که کشیدن عصب یک روش تهاجمی تر است که شامل برداشتن کل بافت عصبی از دندان است. انتخاب بین این دو روش به شدت آسیب یا عفونت دندان و توصیه دندانپزشک بستگی دارد.